Loading...
Literatuur2020-02-05T10:15:38+00:00

Elvis just left the building

Ik zag hem weer tijdens een vlucht van Barcelona naar Amsterdam, begin van de zomer 1996 en die plotselinge ontmoeting bracht een schok teweeg, niet zozeer omdat hij toch alweer enkele jaren daarvoor overleden was – op 1 mei 1994 om precies te zijn, enkele dagen na zijn zeventigste verjaardag – maar vooral vanwege de treffende gelijkenis. Zo treffend dat ik er haast van overtuigd was dat hij mij ook zou herkennen en zodra de lampjes fasten seatbelts uit zouden gaan – onze blikken kruisten elkaar een vluchtig moment toen hij zijn koffer in het bagagevak plaatste – zich uit zijn stoel zou reppen om even bij te praten.

Maar tijdens die vlucht gebeurde er verder niets, niet van zijn kant, niet van mijn kant. Hoezeer ik er ook van overtuigd was dat híj het was, zelf dacht hij daar kennelijk anders over. Hij stelde me teleur en van de weeromstuit weigerde ik toe te geven aan de neiging hem dan zelf maar te benaderen. Aangekomen in Amsterdam volgde ik hem nog een tijdje, zelfs zijn loop meende ik te herkennen. Mijzelf tot de orde roepend, liet ik hem oplossen in de menigte en merkte dat Zappa zich aan mij opdrong met “Elvis has just left the building, those are his footprints right there”.

Het bleef een tijdje stil sedertdien maar met een zekere regelmaat kruiste hij toch telkens weer mijn pad. De afgelopen week echter maakte hij het wel heel erg bont: op de zondag wandelde hij over de dijk waaraan onze woning is gelegen; hij was mager geworden, zo leek het wel; onze blikken kruisten elkaar niet, hij wandelde alleen, met vaste tred en stevige stap, witte benen onder een kaki korte broek; je bent er sportiever op geworden Pa, mompelde ik en ergerde me aan het feit dat hij me wederom geen blik waardig keurde. Twee dagen daarna zag ik hem in de supermarkt, weer die overtuiging: nee, hier is geen vergissing in het spel, ’t is hem, hij loopt hier zomaar rond en ik merkte dat ik dat op zich wel een grappig idee vond. Hij heeft ons mooi beet, wij weten niet beter of hij ging heen na een zwaar en moedig gedragen ziekbed (obituary columns are filled with love zingt Joan Armatrading) maar zelf weet hij wel beter. Hij ging voort waar hij gebleven was, als een soort Fosca van Simone de Beauvoir is hij pardoes zijn volgende leven in gestapt en laat zich af en toe, de vleesgeworden herinnering, nog even zien, een enkel moment maar alsof hij zeggen wil: ‘ik was meer dan jullie mij dachten maar nu ga ik voort, ik ben verplichtingen elders aangegaan’.
Ik was ook nauwelijks verbaasd meer toen ik hem aan het einde van deze week, in actie poserend aantrof op een grote foto achterop het jaarverslag van het Gelders Landschap.  Ooit iets met de natuur gehad Pa?

Ik heb eigenlijk nooit geweten van jouw passies. Ja, je vrouwen, je aanbad hen, je had hen werkelijk lief maar terwijl ik dit schrijf realiseer ik me dat ik je meer dan de anderen door een milde bril heb bezien. Maar andere belangstelling dan voor eindeloze stapels doorlooppuzzelboekjes heb ik nimmer gezien, je was er ook niet nieuwsgierig naar, jij nodigde niet uit om beter gekend te worden, je wereldbeeld en je overtuigingen waren hermetisch gesloten, niemand kreeg daar ooit een speld tussen.

Hij is dood mijn vader, al sinds 1 mei 1994, zijn as werd verstrooid waar ik hem liever begraven had gezien, bij een graf sta je nog eens stil, maar wat heeft het graf van een man te bieden als hij er vervolgens stiekem weer vandoor is gegaan? Door met een zekere regelmaat in mijn leven te verschijnen is het alsof hij herinnerd wil worden. En precies dat heb ik tijdens zijn leven gemist: het gevoel dat het hem interesseerde hoe zijn kinderen over hem dachten. O zeker, alles geschiedde om bestwil maar hij gaf je nimmer het gevoel dat hij zich ooit in jou verplaatste, hij leek er geen moeite voor te wíllen doen, hij kon het ook niet. Afstand. En wat ondanks bestwil niet begrepen werd vergrootte slechts die afstand.

En toch, ondanks al die overpeinzingen, zou ik je willen zien en spreken, met je onhebbelijkheden, je snobisme, je rechtlijnigheid; je kon me er immers niet meer mee raken, daarvoor was de afstand toch te groot geworden. Wat mij sedertdien rest, wat overheerst, is de mildheid die hoort bij afstand in tijd. Kom nog eens langs Fosca, ik zal glimlachen en de deur op een kier laten staan.

Enno Nuy, 2005

Boekbesprekingen

  1. A
  2. B
  3. C
  4. D
  5. E
  6. F
  7. G
  8. H
  9. I
  10. J
  11. K
  12. L
  13. M
  14. N
  15. O
  16. P
  17. Q
  18. R
  19. S
  20. T
  21. U
  22. V
  23. W
  24. X
  25. Y
  26. Z

Levi, Primo – Het respijt

Op 27 januari 1945 verschenen de eerste Russische soldaten bij Auschwitz en Primo Levi schrijft: “De tekens van het geleden onrecht zouden voor altijd in ons blijven.” Arbeit macht frei. In dit Respijt, gepubliceerd in 1963, [...]

Brokken, Jan – Zeedrift

Verzamelde verhalen, 426 pagina’s   In deze bundel verzamelde Jan Brokken onder meer de verhalen uit en over zijn jeugd. Een ode aan zijn ouders, althans zo las ik deze geschiedenissen die niet zelden ontroeren en [...]

Feldman, Deborah – Exodus

Uitgeverij De Geus, 346 pagina’s     De joodse schrijfster Deborah Feldman (1986) werd bekend door haar vertrek uit een chassidische gemeenschap in  New York waarover zij een indringend boek, Onorthodox, schreef. Inmiddels heeft zij de [...]

Rovelli, Carlo – Helgoland

Prometheus, 191 pagina’s   Werner Heisenberg (1901-1976) berekende dat elektronen geen vaste banen aflegden en produceerde matrices die beschreven hoe elektronen bewogen en bewees aldus de voorspellingen van zijn leermeester Niels Bohr (1885-1962) over het gedrag [...]

Stuart, Colin -Tijd

Tien feiten die je zou moeten kennen Noordboek, 109 pagina’s   Een krachtige aardbeving doet de aarde wat sneller draaien en de getijdenwerkingen onder invloed van de maan zorgt ervoor dat de dag elke eeuw 0,0017 [...]

Vallejo, Irene – Papyrus

Meulenhoff, 490 pagina’s   Een fraai openingsstatement in dit boek over papier. Van Antonio Basanta in Lezen tegen het niets: “Lezen is altijd een verplaatsing, een reis, een weggaan om elkaar te ontmoeten. Lezen, hoewel doorgaans [...]

Polak, Nina – Buitenleven

Prometheus, 238 pagina’s   Een lesbisch stel verhuist naar een van de noordelijke provincies en komt daar in aanraking met een vrouwelijke psychiater, eveneens lesbisch, die zich opdringerig hun leven in manipuleert. Deze laatste, Eva, is [...]

Nelson, Maggie – Bluets

Bespiegelingen in blauw Atlas Contact, 119 pagina’s   Een boekrecensie van het jongste werk van Maggie Nelson – van wie ik nog nooit gehoord, laat staan iets gelezen had – Over vrijheid deed me besluiten eerst [...]

Kluyver, Adwin de – Niemandsland

Een antarctische ontdekkingsreis Spectrum uitgeverij, 347 pagina’s   Schrijver en historicus Adwin de Kluyver schreef een boek, Niemandsland getiteld, over Antarctica. In een aantal hoofdstukken verzamelt hij tal van geschiedenissen, wetenswaardigheden en anekdotes over de grote [...]

Regen

Een natuur- en cultuurgeschiedenis Kosmos uitgevers, 329 pagina’s   Op elk willekeurig moment van de dag raast er meer water door de atmosfeer dan er door alle wereldrivieren bij elkaar stroomt! Op aarde begon het pas [...]

Rebanks, James – Pastorale

Nalatenschappen van een schaapherder Hollands Diep, 269 Pagina’s   We kennen James Rebanks van Het herdersleven, een prachtig boek over het houden van schapen en alles wat daarbij komt kijken. In dit Pastorale schetst Rebanks het [...]

Boye, Karin- Kallocaïne

Uitgeverij Koppernik, 228 pagina’s Wat je noemt een dystopische roman die thuishoort in het rijtje 1984 en Brave new world. Een verrassend goed boek trouwens van een schrijfster die ik niet kende. De Zweedse Boye is [...]

Voos, Lammert – Gannef

Het derde deel van een prachtige trilogie, bestaande uit Malterfoske, Canisius en dit Gannef. Dit laatste deel, wederom prachtig uitgegeven door AFdH vertelt het verhaal van Zwarte Jan, een rouwdouwer als geen ander, maar met een [...]

Meijer, Eva – Vuurduin

Maand van de filosofie, 81 pagina’s   Eva Meijer (1980) is filosoof en schrijver en schreef op verzoek van MvdF een essay over ‘een wereld die verdwijnt’. De titel van het essay is Vuurduin, naar de [...]

Jähner, Harald- Wolfstijd

Duitsland en de Duitsers 1945-1955 Uitgeverij De Arbeiderspers, 426 pagina’s plus notenapparaat   Ik herinner mij begin jaren zeventig, liftend door de Bundesrepublik Deutschland, eens meegenomen te zijn door een niet eens zo oude vrachtwagenchauffeur, het [...]

Lepore, Jill – Deze waarheden

Een geschiedenis van de Verenigde Staten Arbeiderspers, 879 pagina’s plus uitgebreid notenapparaat   Dit boek is vooral een politieke geschiedenis, schrijft de Amerikaanse historica Jill Lepore in de inleiding van haar vuistdikke Geschiedenis van de Verenigde [...]

Malecki, Jakub – Roest

Em. Querido’s Uitgeverij, 285 pagina’s   Een nog jonge Pool, deze Jakub Malecki, geboren in 1982 en lovend besproken door Michel Krielaars in de NRC, die hem vergelijkt met Wieslaw Mysliwski (1932), die andere en vijftig [...]

Verpale, Eriek – Gitta

Uitgeverij De Arbeiderspers, 150 pagina’s   De novelle Gitta van de Vlaamse schrijver Eriek Verpaele verscheen in 1997. De uitgeverij spreekt van een roman maar net als de andere werken van Verpale: wat het ook is, [...]

Verpale, Eriek – Grasland

Arbeiderspers, 89 pagina’s   Dit Grasland is evenals Olivetti 82 een theatermonoloog voor de Vlaamse acteur Bob de Moor. Er is helaas geen beeldregistratie van. Grasland is geschreven in vet Gents dialect maar desondanks zeer goed [...]

Hunt, Will – Ondergronds

ambo | anthos, 276 pagina’s   In 2019 verscheen Benedenwereld van Robert Macfarlane, een prachtig bijna poëtisch verslag van zijn tochten onder de grond op diverse plaatsen van onze aardbol. Daar is nu Ondergronds van de [...]

Lecompte, Delphine – Western

Bezige Bij, 117 pagina‘s   Negentiende-eeuwse Engelse mijnwerkerszonen, pedofiele tuinmannen, een knoestige ezeldrijver, een naargeestige koffiegigant, een pas ontslagen kraanmachinist, lamlendige sponzenverkopers, dorre boekhouders, verbeten uitvaartmedewerkers, een lukrake zwangere Mercedes, een fagotspelende sinoloog, een gepensioneerde stierenvechter, [...]

Lieske, Thomas – Dünya

Querido, 343 pagina’s   Van Thomas Lieske weten we dat hij over een levendige en beeldende fantasie beschikt. Destijds verbaasde ik me erover dat hij in Gran Café een wereld schiep die volkomen authentiek en geloofwaardig [...]

Brokken, Jan – Stedevaart

Atlas Contact, 403 pagina’s Het jongste boek van Jan Brokken is getiteld Stedevaart. Een mooie titel die meteen duidelijk maakt wat hij ermee beoogt. Brokken reist veel (en schrijft veel, gelukkig maar want dat kan hij [...]

Schaevers, Mark – Orgelman

Felix Nussbaum, Een schildersleven De Bezige Bij, 431 pagina’s In de eerste helft van 1995 bezocht ik het Joods Historisch Museum in Amsterdam waar een tentoonstelling rond het werk van een mij onbekende schilder was ingericht: [...]

Notenboom, Bernice – Arctica

Prometheus Amsterdam, 339 pagina’s Het smelten van het zee-ijs is een zorgwekkende ontwikkeling maar de primaire belangstelling van de moderne mens gaat toch echt uit naar de mogelijkheden voor olie- en gasboringen in het Noordpoolgebied (geschat [...]

Timm, Uwe – Icarië

Uitgeverij Podium, 436 pagina’s   Ofschoon ik niet zo’n romanlezer ben besloot ik tot dit boek van de mij onbekende Uwe Timm vanwege het thema: hoe ging Duitsland voor en tijdens de oorlog om met eugenetica [...]

Seghers, Anna – Transit

Van Gennep,295 pagina´s   Anna Seghers is het pseudoniem van Netty Radvanyi, geboren Reiling. Zij was een (deels) joods communiste, geboren in 1900. Zij kon dus niet rekenen op enige clementie van de zijde van de [...]

Sebald, W.G. – Duizelingen

De bezige bij, 208 pagina’s Duizelingen is de debuutroman van Sebald, geschreven in 1990 en in Nederlandse vertaling uitgebracht in 2008. Merkwaardig dat deze roman niet veel eerder werd vertaald. Sebald schreef Duizelingen volgens hetzelfde principe [...]

Sebald, W.G. – Austerlitz

2003 de bezige bij 233 pagina’s In de loop der jaren kocht ik telkens het werk dat van Winfried Georg Sebald verscheen: Melancholische dwaalwegen (1992), De emigré’s (1993) en De ringen van Saturnus (1996). Onlangs verscheen [...]

Schroeder, Allard – Raaf

Aan de wandel in een druilerig Sneek zie ik in de plaatselijke boekhandel opeens een nieuwe van Allard Schroeder liggen. Geen sekonde geaarzeld na de weldadige leeservaring van de Hydrograaf en Grover. En ofschoon ik belangwekkend [...]

Roth, Joseph – Rebellie

Uitgeverij Atlas, 142 pagina’s   Blijkens de flaptekst hebben we hier te maken met het laatste heruitgegeven werk van Joseph Roth. Het is een eenvoudig verhaal over een oorlogsinvalide die zijn “staatspensioen”, zijn status en zijn [...]

Roth, Joseph – Hotel Savoy

Weer zo’n onnavolgbaar mooie roman van deze journalist annex schrijver uit het interbellum ofschoon: Joseph Roth was veel meer dan dat. Hij diende in het Keizerlijke leger tijdens de eerste wereldoorlog en was nadien vooral chroniqueur [...]

Nicolson, Adam – Zeezicht

Atlas, 425 pagina´s   Vijfentwintig kilometer ten oosten van the Outer Hebrides, ten oosten van Harris en ten zuidoosten van Lewis liggen drie eilandjes Garb Eilean, Eilean an Tighe (samen 143 hectare) en Eilean Mhuire (75 [...]

Márai, Sándor – De meeuw

Uitgeverij Wereldbibliotheekl, 191 pagina’s   Het leven voltrekt zich in jouw aanwezigheid maar vaak zonder dat je erbij stil staat waarom de geschiedenis nu juist deze koers heeft. Sandor Márai is zo’n schrijver die deze laatste [...]

Kundera, Milan – Afscheidswals

Afscheidswals is zo’n typisch Kundera boek: in een lichtvoetige stijl worden ernstige thema’s beschreven. Hierin is Kundera werkelijk onovertroffen. Zo ook in deze heerlijke roman die vijf dagen beschrijft waarin enkele meer of minder uitgesproken persoonlijke [...]

Jünger, Ernst – Oorlogsroes

Uitgeverij Arbeiderspers, 346 pagina’s     In Oorlogsroes, in 1920 verschenen als In Stahlgewittern, beschrijft Ernst Jünger zijn frontervaringen gedurende de Eerste Wereldoorlog. In deze oorlog was hij – enkel onderbroken om zijn wonden te laten [...]

Ipema, Jan – Ernst Jünger

In dienst van Leviathan & Tegen de stroom Uitgeverij Aspekt   Als op 22 september 1984 president Mitterand en Bundeskanzler Kohl in Verdun hand in hand de Eerste Wereldoorlog gedenken en Mitterand eraan herinnert dat mémoire [...]

Guillou, Jan – 1968

Prometheus, 349 pagina’s   Het zevende deel van de familiesaga Lauritzen (eerder verschenen Bruggenbouwers, Dandy uit het noorden, Tussen rood en zwart, De kop in het zand en Blauwe Ster, Echte Amerikaanse jeans) beschrijft Jan Guillou [...]

Gros, Frédéric – Wandelen

Bezige Bij, 243 pagina´s   Frédéric Gros is hoogleraar filosofie aan een van de Parijse universiteiten en hij schreef een zeer lezenswaardige verhandeling over wandelen. Soms aan de hand van overpeinzingen over begrippen maar vooral – [...]

Gray, John – Strohonden

Zelfbewustzijn is een illusie AMBO pp 182 John Gray is hoogleraar in het Europees Denken aan de London School of Economics. In Strohonden geeft hij zijn visie op de zichzelf mateloos overschattende moderne mens die zich [...]

Grass, Günther – De box

Meulenhoff, 200 pagina’s   Ik ben een groot liefhebber van Gunther Gras. Met name Krabbengang en De rokken van de ui zijn grote romans. Ook De box vertelt een mooi verhaal. Het verhaal van het fotografenechtpaar [...]

Fest, Joachim – Ik niet

De bezige bij, 348 pagina’s Joachim Fest, historicus en schrijver van gedenkwaardige biografieën over Hitler en Albert Speer heeft na lang aarzelen gehoor gegeven aan het door velen geuite verzoek zijn herinneringen aan zijn jeugd op [...]

Fallada, Hans – De drinker

Cossee, 318 pagina´s   Vlak voor Fallada overleed overhandigde hij het manuscript van zijn roman De drinker aan zijn uitgever. De roman vertelt het verhaal van Erwin Sommer die door zakelijke tegenslag in aanraking komt met [...]

Ewijk, Tom van – Op de valreep

Uitgeverij U2pi, 231 pagina’s   Onlangs verscheen bij Uitgeverij U2pi Op de valreep, beschouwingen en essays van Tom van Ewijk (1934), oud-journalist, vertaler, dichter, autodidact-filosoof, schrijver, levensgenieter en fervent sigarenliefhebber, getuige de dichtregels Laat als ik [...]

Tristram, Claire – Naspel

Meulenhoff Literair 190 pagina’s Wat belooft de flaptekst van deze roman: `…ze bedrijven de liefde, eerst plichtmatig en afstandelijk, dan heftig en emotioneel. (--) De vrouw, weduwe van een vermoorde jood, worstelt niet alleen met haar [...]

Brouwers, Jeroen – Het hout

Atlas, 283 pagina’s   Jeroen Brouwers bewonder ik vooral om diens stilistische rijkdom en de polemieken, beide in de eigentijdse Nederlandse literatuur ongeëvenaard. Met uitzondering van Geheime Kamers vond ik de romans van Brouwers van een [...]

Schröder, Allard – Amoy

Eindelijk weer een goede roman van Allard Schröder na De econome, de roman die in mijn ogen volledig mislukt was. Een zeer goed geschreven verhaal, een spannende geschiedenis met een geloofwaardig plot, karakters die tot leven [...]

Augustinus – Belijdenissen

Norbertus Teeuwen (1910-1973) wist in 1951 zijn belangstelling voor de ordegeschiedenis en spiritualiteit te concretiseren in de oprichting van het Augustijns Historisch Instituut, dat zijn zetel heeft in het augustijnenklooster Sint-Thomas van Villanova te Heverlee. De [...]