Uitgeverij Brooklyn, 223 pagina’s
Uitgeverij Brooklyn besloot tot mijn grote vreugde een aantal nagelaten verhalen van Maarten Biesheuvel (1939-2020) alsnog uit te geven. En terecht, want het blijkt een ronduit heerlijk boek. Waarom de schrijver deze verhalen eerder kennelijk niet geschikt voor publicatie vond is niet meer te achterhalen. Zowel de schrijver als zijn vrouw Eva zijn niet meer onder ons.
En zo zet ik mij aan het lezen over een vrouw die uit een schilderij stapt, huizen die wegvallen in gaten, de vaste bootbewoner mus Peter, net tweeëneenhalf jaar oud en nog veel meer surrealisme maar ook prachtige jeugdherinneringen bijvoorbeeld aan een christelijk zomerkamp op Austerlitz in het verhaal dat de titel van dit prachtige boek draagt. Ik moet onbedaarlijk lachen als ik lees: “Ik voelde me net twee mannen die in het holst van de nacht een grote mollige en weerloze vrouw van achteren namen”.
Hilarisch is het korte verhaal over een bezoek van twee Amerikaanse mormonen aan zijn ouderlijk huis, in welk verhaal Biesheuvel ook nog een andere anekdote over zijn vader vertelde: eens belden er twee heren aan die hem vroegen of hij bereid was te sterven waarop vader het broodmes van de tafel griste en na een schijnaanval antwoordde: “ja, u ook?”
Het verhaal Donkere wolken is onthutsend eigenlijk. Biesheuvel beschrijft daarin een man die op zoek is naar zichzelf en langzaam maar zeker aan zijn groeiende gekte bezwijkt. De schrijver spaart zichzelf niet, integendeel en het kan niet anders of hij beschrijft hier zijn eigen ervaringen met de gekte. Maar lees dan eens het slot van dit treurige maar nergens larmoyante verhaal…! Gelukkig komen we aan bij het verhaal Een opschepper, wat een heerlijk verhaal dat culmineert in dat ene laatste zinnetje!
Prachtig ook is het verhaal De dood is een groot ministerie (ja, dat staat er echt maar moet dat niet gewoon mysterie zijn?) waarin de schrijver zichzelf in een doodskist ziet liggen.
En in het verhaal Storm komen we deze opmerkelijke zin tegen: “Ik heb op een schip gezeten, ik zeg dit omdat ik altijd een beetje een hekel aan oude vrouwen heb gehad, ze klagen maar en nooit lijken hun vrouwenklachten over te gaan”. Wat dat schip nu met die vrouwen van doen heeft?
Het is die onnavolgbare Biesheuvelstijl waar je onmiddellijk voor valt. Je zou het kinderlijk volwassen kunnen noemen, er zit altijd iets van verbazing in zijn stem. Biesheuvel maakte zich nooit druk om de vraag of iets zich in de “werkelijke“ wereld kon afspelen zoals hij het bedacht had. Hij schreef over wat zich in zijn wereld voordeed. Maar het is ook zijn zo precieze formulering die indruk maakt. Elk woord staat precies op zijn plaats.
Ik hoop dat er nog veel meer ongepubliceerde verhalen van Biesheuvel opduiken die het daglicht verdienen. Een zeer opmerkelijk man, deze Maarten Biesheuvel. Aan de ene kant krijg je de indruk dat zijn leven moeizaam, soms uiterst moeizaam moet zijn geweest maar aan de andere kant van zijn somberheid kom je toch ook een man tegen die tegen de verdrukking in optimistisch wil blijven, een man die heel precies observeert en optekent en een man die zielsveel van zijn vrouw hield. Maarten Biesheuvel, een tragikomisch mens pur sang. En een geweldig schrijver!
Enno Nuy
Februari 2024