ECI (308 pagina’s) en Arbeiderspers (facsimile, 230 pagina’s)
De afgelopen weken heb ik alles van de Vlaamse schrijver Eriek Verpale gelezen waar ik mijn hand op heb kunnen leggen. Alles in het klein, Olivetti 82, Grasland, Katse nachten en De patatten zijn geschild/Nagelbrieven gelezen en ik ben daarvan zeer onder de indruk. Waarom hebben wij hier in Nederland nooit serieus van hem gehoord? Ik heb gewoon niet op zitten letten kennelijk, Martin Ros deed dat wel. Benno Barnard kennelijk ook. Jammer dat ik zijn dichtbundel Nachten van Beiroet niet meer wist te bemachtigen. Het is alleen nog beschikbaar als e-book maar daar begin ik niet aan. Ik heb ook geen e-reader.
Katse nachten is samengesteld als Alles in het klein. Het bestaat voornamelijk uit brieven die Verpale schreef, hij moet er duizenden hebben geschreven tijdens zijn leven en hij moet ze ook allemaal, althans een groot deel daarvan hebben gekopieerd. Ook in Katse nachten valt er weer enorm te genieten van het proza van Verpale én, vooral, van zijn verhalen die beurtelings ontroeren, schokken en aanleiding geven tot hilariteit en niet zelden dat allemaal tegelijk. De titel slaat op de wijk waar Verpale woonachtig was en het gegeven dat hij uitsluitend ‘s nachts schreef. Overdag werkte hij op een fabriek in Zelzate, parttime en de rest van de dag, maar ach, dat kunt u allemaal lezen in zijn talloze brieven en anekdotes.
Nagelbrieven bevat bewaard gebleven kattebelletjes in facsimile (de kattebelletjes op de rechterpagina, op de linker staat de tekst in druk) die Verpale aan zijn vrouw Cécile schreef in de jaren 1975 tot 1980. Ze heten ‘nagelbrieven’ omdat Verpale die krabbeltjes, vaak voorzien van tekeningen en schetsjes (en hij kan ook verdienstelijk tekenen), met een spijker aan de muur of deurpost bevestigde zodat zijn vrouw ze de volgende ochtend makkelijk zou vinden.
Waarom ben ik nu zo onder de indruk van Verpale? Even los van het gegeven dat zijn portretten van Pé de Brusseleire en Reynier de Vetter onvergetelijk mooi en ontroerend zijn, net zoals een aantal van de door hem beschreven jonge vrouwen overigens, denk ik dat hij mij overtuigt door zijn droge en directe taalgebruik, zijn eindeloze zelfspot en zijn lankmoedigheid jegens het leven en alles wat hem dwars zit, hij ontloopt nooit zijn eigen aandeel in de loop der dingen, Verpale is geen klager, ook al klaagt hij wat af. Maar wat echt prachtig is, dat is toch wel zijn vermogen om kleine geschiedenissen te vertellen en ze als het ware de portee van een Grieks drama mee te geven. Misschien overtuigt Verpale mij wel het meest omdat hij zijn personages volstrekt serieus neemt, hij gaat op een integere wijze met hen om. Bovendien is hij ook nog eens buitengewoon geestig! Het verhaal in Katse nachten over een zich langzaam aankondigende stoelgangnoodzaak die uiteindelijk volstrekt onvermijdelijk tot een ongelooflijke uitbarsting komt is meer dan hilarisch. Voor mij persoonlijk zo herkenbaar omdat mij ooit eens bijna hetzelfde overkwam, zij het dat ik op tijd gered werd door een beschikbaar toilet. Maar dat was Verpale, geboren voor pech, niet gegund. Ik heb dit verhaal onbedaarlijk lachend gelezen en herlezen. Jammer dat Verpale er niet meer is, hij overleed in 2015 en werd slechts 63 jaar maar wat heeft hij een prachtige literatuur achtergelaten!
Enno Nuy
juni 2020