Een nieuwe Brouwers, je kijkt er altijd lang naar uit. En zoals gewoonlijk, werd ik ook dit keer niet teleurgesteld. Zij het dat enkele kanttekeningen wel op hun plaats zijn. Bittere bloemen is een lichtvoetige roman over oud worden. Lichtvoetig vanwege het flinterdunne verhaaltje maar vooral vanwege de Brouweriaanse humor. Een oud geworden magistraat koestert al jarenlang een onbeantwoorde liefde voor een veel te jonge vrouw. Hij is zich daarvan bewust maar geeft zich volledig over aan deze dwaze verliefdheid. En die mooie jonge meid wint natuurlijk moeiteloos de strijd met de overigens allang overleden echtgenote en een bemoeizuchtige kenau van een dochter.
Daar is natuurlijk niets mis mee maar het verhaal snijdt niet diep. De emoties blijven aan de oppervlakte, skindeep. Maar wel met verve beschreven. Dat kan men Brouwers toevertrouwen. Wat dit boek zo genietbaar maakt, is de taalvirtuositeit van Jeroen Brouwers. Hij is toch met afstand een van de grote, zoniet de grootste stilist van de Nederlandse letteren. Het is een genot om het werk van Brouwers te lezen, zin voor zin. En ik heb graag het woordenboek bij de hand om door Brouwers levend gehouden woorden en begrippen na te pluizen. Wie van de Nederlandse taal houdt en kan genieten van mooie zinnen, treffende taalvondsten en onverwachte maar precies passende beeldspraak, kan niet om Brouwers heen.
Brouwers een romancier? Ongetwijfeld maar ik prefereer toch zijn essays en polemieken, die zijn ongeëvenaard en blijven het herlezen waard. Met uitzondering dan van zijn gefoeter op literaire prijzen, dat kwam op mij over als een wat drammerige verongelijktheid waarbij het hem meer om het Euroteken ging dan om iets anders. Maar, zoals ik al vaker schreef, ik hoop dat Brouwers heel erg oud wordt en al die tijd gewoon blijft schrijven. ’t Schijnt dat hij Zutendaal nu toch echt moet slopen. Laten we hopen dat hij spoedig elders een nieuw onderkomen vindt om gestaag verder te werken aan een prachtig oeuvre van een zeldzaam stilistisch niveau.
Enno Nuy
Juni 2011