Min of meer bij toeval stuitte ik op een tekst van Benno Barnard van 26 maart 2015 waarin hij een boek van arabist Hans Jansen aanbeveelt. De titel van het boek is nagenoeg dezelfde als de titel van de laudatio van Barnard: Waarom mag Israël niet bestaan in het Midden-Oosten? Eeuwige Jodenhaat. Deze laatste toevoeging ontbreekt in de titel van Hans Jansen. De laudatio is gepubliceerd op Vlaamse Vrienden van Israël, naar eigen zeggen het enige Vlaamse Zionistische blog op het Internet. Ik ben een groot liefhebber van de schrijver-dichter Benno Barnard maar als polemist – en dat is de positie die hij in deze tekst heeft gekozen – vind ik hem toch beduidend minder geslaagd. Deze tekst, u vindt hem gemakkelijk op Internet, is eigenlijk zeer on-Barnardiaans. We weten van hem dat hij zijn natuurlijke biotoop vond in het joods-christelijk gedachtegoed en dat Israël hem na aan het hart gaat. Hij is lyrisch over het boek van Hans Jansen die meer dan duizend pagina’s gebruikt om aan te tonen dat Israël omringd wordt door Jodenhaat. Ik heb daar zo’n dikke pil van Jansen niet voor nodig maar ik voeg er meteen aan toe dat dat wellicht ook komt doordat ik geen liefhebber van Hans Jansen ben. Ik beschouwde hem als een geletterde azijnpisser met een in zijn DNA gegroefd sentiment tegen alles wat men doorgaans als ‘links’ aanduidt. Dat is allemaal nog tot daar aan toe maar ik was benieuwd naar de argumentatie van Barnard die van acquit gaat met de vaststelling: “feit is dat er een krachtige Palestina-lobby bestaat, die gesteund wordt door de hersenen en de grote mond van linkse intellectuelen en de nog grotere mond van hier levende moslims”. En hij voegt daar dreigend aan toe: “Tegen al deze mensen zeg ik: ‘Bent u tegen Israël? Heel goed, maar dan kunnen wij geen vrienden zijn, ook al bent u ongetwijfeld intelligent genoeg om uw antisemitisme als antizionisme te camoufleren en dom genoeg om het zelf niet meer als Jodenhaat te herkennen’”. Ik ben aanzienlijk minder gecharmeerd van de joods-christelijke wortels van onze westerse levensbeschouwing dan Barnard, ik beschouw mijzelf als een gewoon mens en niet als een linkse intellectueel maar ik ben zeker begaan met het lot van de Palestijnen. Ik meen toch dat ik enkel op grond daarvan niet kan worden beschuldigd van een grote mond. Maar daar denkt Benno Barnard – hoe verontrustend – toch heel anders over. Het was de Tweede Wereldoorlog die uiteindelijk leidde tot de stichting van een Joodse staat op grondgebied waar sinds jaar en dag Palestijnen leefden. Het Westen trok een streep in het zand en kende het grondgebied dat niet toevalligerwijs samenviel met de op apocriefe boeken gebaseerde religieuze claim van de zich als het uitverkoren volk beschouwende joden toe aan de nog te stichten staat Israël. Er werden meer dan zevenhonderdduizend Palestijnen verdreven en waar de joden zichzelf de terugkeer uit de diaspora gunden, wordt de terugkeer van de oorspronkelijke Palestijnen naar hun voormalig land tot de dag van vandaag geweigerd. Het is mijn persoonlijke overtuiging dat het besluit tot het oprichten van de staat Israël in geopolitiek opzicht niet te vermijden was maar dat daar tegelijkertijd grote fouten bij zijn gemaakt. We kunnen nu niet anders dan een zekere status quo aanvaarden en de internationale gemeenschap heeft zich daarbij gecommitteerd aan de twee-staten-oplossing, met de grenzen van voor de zesdaagse oorlog in 1967 als uitgangspunt. Wat ik zag en zie is dat Israël zich aan geen enkele VN-resolutie iets gelegen laat liggen en daarbij kan rekenen op onvoorwaardelijke steun van het Westen, meer specifiek de Verenigde Staten en Europa. Israël wenst op geen enkele wijze mee te werken aan zo’n twee-staten-oplossing en creëert een onoplosbare situatie door een misdadig nederzettingen- en onteigeningsbeleid op Palestijns grondgebied. Een beleid dat ook in Israël zelf door diverse gerechtshoven als illegaal wordt aangemerkt. Israël beschouwt zichzelf als een democratie binnen een totalitaire Umwelt van Arabische dictaturen. Dat laatste klopt, de Arabische staten zijn zonder uitzondering alles behalve democratisch en dat komt omdat het islamitische staten zijn en we weten al heel erg lang dat islam en democratie niet van elkaar houden. Maar de eerste aanname dat Israël democratisch zou zijn is onjuist. Het epitheton democratisch geldt alleen voor joodse Israëliërs. Niet-joden worden consequent achtergesteld en genieten aanzienlijk minder burgerrechten dan de joodse Israëliërs. Wat mij betreft is Israël een theocratie, waarin orthodoxe joden in belangrijke mate de dienst uitmaken. Dat alles heeft weinig met democratie van doen. En intussen leven er op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook geen Palestijnen meer die ooit vrede hebben gekend, wier bezittingen stelselmatig worden geroofd of vernietigd, wier land wordt onteigend en aan wie geen enkel maar dan ook werkelijk geen enkel perspectief op een normaal leven wordt geboden.
Zo ongeveer luidt mijn overtuiging, waarover ik lang en veel heb nagedacht, een overtuiging die ik uitstekend weet te beargumenteren en onderbouwen. En dan komt de door mij bewonderde Barnard mij vertellen dat ik een antisemiet ben omdát ik tegen Israël zou zijn? Dat hij geen vrienden met mij wil zijn zal ik wel te boven komen. Maar ik wens niet van antisemitisme beschuldigd te worden, waar ik dat aantoonbaar niét ben! En voor alle duidelijkheid: ik ben niet tegen Israël maar tegen de Israëlische politiek jegens de Palestijnen. “De grootste schok die Hans Jansen ons in zijn boek bereidt is deze: de extremistische visie van Hamas, Iran, Hezbollah, IS, de zelfmoordenaars….is die van een overweldigende meerderheid van de moslims”, schrijft Barnard. Welnu, de extremistische visie van Hamas en dezulken is ons natuurlijk allang bekend, ik heb er zelf jaren geleden al in niet mis te verstane bewoordingen over geschreven. Of de overgrote meerderheid van de moslims die denkbeelden daadwerkelijk ondersteunt weet ik niet maar we moeten ons daaromtrent niet al te veel illusies maken. Het islamitisch onderwijs lijkt niet bepaald doordrenkt van verdraagzaamheid jegens andersdenkenden. Het probleem van de Israëlische nederzettingenpolitiek weet Hans Jansen vervolgens soepeltjes te omzeilen door te benadrukken dat het Israëlisch-Palestijns conflict geen grensconflict is maar een onverzoenlijke godsdienstoorlog. Tja, mij ontgaat de ratio achter deze argumentatie, ze is aantoonbaar onjuist, impliciet onlogisch en niet vol te houden. Barnard beschouwt Israël als het ideologische front tegen het moslimfundamentalisme en alleen al daarom – meent hij – verdient Israël onvoorwaardelijk onze steun. Het is zijn goed recht om de wereld op deze wijze te beschouwen, zoals het mijn goed recht is daar toch net even anders over te denken. En dan komt Barnard plots met een merkwaardige argumentatie, als hij schrijft: “Niet alleen de oikofobie, de uit vage onlustgevoelens geboren afkeer van de eigen beschaving, maar ook de psychologie heeft onze beschaving ondermijnd. Van de psychologie mag je met een beschuldigende vinger naar je ouders wijzen, maar niet naar een vijand. Vijanden zijn mensen die zelf door hun ouders zijn misvormd en hen treft dus geen schuld”. Hij laat het bij deze beweringen en doet geen enkele poging om deze uitspraken te onderbouwen en zo blijft het wat het is: klinkklare nonsens! Die oikofobie zijn we al eerder tegengekomen en wel bij de mentaal getroebleerde aartsconservatief en Europa-hater Thierry Baudet die er zelfs een heel boek over schreef. Ik vraag me af wie bij wie te biecht ging.
En alsof Barnard in het voorgaande nog niet duidelijk genoeg was, herhaalt hij zichzelf als hij schrijft: “Terug naar het antizionisme in het westen. Als je tegen Israël bent, ben je tegen de Joden, ook al weet je dat niet van jezelf. De alliantie met ‘alle joden aan het gas’ roepende moslims in onze straten tijdens de laatste Gaza-oorlog is natuurlijk vervelend voor linkse intellectuelen. Met het oog op dat probleem hanteren ze de semitisch-semantische methode: ze verklaren dat ze helemaal niet antisemitisch zijn maar enkel antizionistisch”. Niet alleen is dit ongelooflijke kletsika, het is ook onaanvaardbaar en beledigend. Ik ben dus een antisemiet zonder het zelf te weten, alleen maar omdat Benno Barnard dat vindt en hij vindt dat zonder er ooit ook maar met één woord met mij over van gedachten te hebben gewisseld. En hij beroept zich daarbij op Hans Jansen die volgens Barnard een meesterwerk zou hebben geschreven. Ik zal dat laatste nooit kunnen beamen omdat ik niet van plan ben het boek te gaan lezen. Ook zonder de pennenvrucht van azijnpisser Jansen ben ik allang overtuigd van de jodenhaat onder moslims. Maar wie een anti-Israël standpunt verwart met en gelijkstelt aan antisemitisme begeeft zich in een duistere wereld waar lieden als complotdenker Leon de Winter rondwaren. Is dit echt dezelfde Benno Barnard die zulke prachtige boeken schreef als Dichters van het Avondland, Uitgesteld paradijs, Een vage buitenlander, Eeuwrest, Dagboek van een landjonker en Mijn gedichtenschrift? Met deze laudatio schreef Barnard geen vlammend polemisch betoog maar een beroerd want in het geheel niet onderbouwd politiek pamflet waarin we niets terugvinden van zijn taalvirtuositeit en waarin hij ons wel confronteert met volstrekt ongefundeerde oordelen. Ik weet het, Barnard heeft niet veel op met de Verlichting maar ik zie de Europese cultuur, de Europese beschaving als een wereldbeschouwing die is gebaseerd op verdraagzaamheid en het solidariteitsbeginsel. Dat daar steeds minder van over blijft is een feit en ik zie dat met lede ogen aan. Dat nu ook Benno Barnard zich in dit strijdgewoel van zijn slechtste kant laat zien is zeer teleurstellend, to say the least. Nu zult u zeggen, ach dit is water onder de brug maar niets is minder waar. De Bezige Bij heeft een contract gesloten met Abou Jahjah en dat leidde tot een onmiddellijk protest van Leon de Winter, Jessica Durlacher, Theodor Holman en Marcel Möring. Deze voorvechters van het vrije woord willen voorkomen dat de Bezige Bij ook maar één letter van Jahjah uitgeeft omdat hij een boodschap lijkt te gaan verkondigen (zijn aangekondigde boek verschijnt pas later dit jaar) die hen onwelgevallig is.
Ook in deze discussie staan antizionisme en antisemitisme centraal. Ilja Leonard Pfeijffer schrijft een felle column in de NRC Next waarin hij de Winter een Holocaustheuger en een racist noemt waarop de Winter hem uitmaakt voor antizionist en vaststelt dat het monster weer is opgestaan: het antisemitisme is weer salonfähig geworden. Weinig verheffend allemaal en even weinig productief. Onthutsend is vooral de vaststelling dat de bijdrage van Nederlandse schrijvers aan een zeer belangwekkende discussie van een uiterst bedroevend allooi is. Als zij zich al bezondigen aan ernstige schendingen van de grondregels van een zuiver debat, wat mogen we dan van een maatschappelijke discussie verwachten? Het klimaat hier ten lande is zeer ongezond geworden.
Enno Nuy
mei 2016