Daoud, Kamel – Moussa of de dood van een Arabier

image_pdfDit artikel downloadenimage_printDit artikel uitprinten

Ambo|Anthos,150 pag.

 

In 1942 verscheen De vreemdeling van Albert Camus. De roman speelt zich af in het door Frankrijk gekolonialiseerde Algerije. Het boek wordt door de Fransen beschouwd als het beste boek dat in de twintigste eeuw verscheen. In deze roman vermoordt de hoofdpersoon Meursault een Arabier. Meer aanduiding verstrekt Camus niet. Een naamloze Arabier wordt vermoord zonder enig spoor na te laten. Geen naam, geen graf, zelfs geen lijk. De Algerijnse journalist Kamel Daoud herstelt deze nalatigheid van de grote schrijver die de literaire canon van zijn land aanvoert. Een jonge Franse student die kennelijk op zoek is naar de antecedenten van die anonieme Arabier komt in contact met de jongere broer van de vermoorde man, die hem het verhaal van zijn broer en zijn leven na de moord vertelt. Eerder al was de Algerijnse studente Meriem op zoek gegaan naar de mogelijke nabestaanden van de om het leven gebrachte naamloze. Het verhaal wordt verteld door Haroen, de jongere broer van Moussa die alleen met zijn moeder een klein onderkomen bewoont. De moeder, eerder al zonder taal of teken verlaten door de vader van haar kinderen, leeft in de tijd dat haar oudste zoon nog in leven was. Haar jongste zoon heeft het gevoel dat hij er niet toe doet, hij is alleen maar relevant in zoverre hij zijn moeder ten dienste kan zijn bij haar vaste voornemen op enig moment wraak te nemen. Haroen is ambtenaar in het postkoloniale Algerije, hij gelooft niet in god en hij drinkt wijn, vaak en veel naar het schijnt. Er wordt veel wijn geproduceerd in de Noord Afrikaanse landen maar het is een haram onderneming zodat zelfs de banken weigeren kredieten te verstrekken. “Waarom wordt dat drankje gedemoniseerd, terwijl ze zeggen dat het in het paradijs in overvloed stroomt?” vraagt Haroen zich af.

Haroen of Kamel heeft een moeizame verhouding tot religie. “Ik denk wel eens dat het [de koran] geen boek is, maar een ruzie tussen een hemel en een levend wezen! Voor mij is godsdienst als openbaar vervoer, en ik maak er geen gebruik van. Ik zou graag naar die God toegaan, lopend als het moet, maar niet met een georganiseerde groepsreis. – Waarom zou je achter een vader aan rennen die nog nooit een voet op aarde heeft gezet en die nog nooit honger heeft gevoeld of zijn best heeft moeten doen om in zijn levensonderhoud te voorzien?”. Ook op andere momenten beschrijft Haroen zijn tijd- en stadgenoten als hypocriete onnozelaars en opnieuw geeft hij uiting aan zijn  afkeer van religie, van alle religies. “Want ze geven een verkeerd beeld van de zwaarte van de wereld”. Het liefste zou Haroen een minaret beklimmen om over zijn wijk uit te schreeuwen dat hij de moskee niet betreden zal, dat hij wijn drinkt, dat hij vrij is en dat God een vraag en geen antwoord is en dat hij hem wel eens op eigen houtje wil ontmoeten.

Het behoeft geen nader betoog dat er al snel een oproep tot openbare executie van de schrijver kwam. Zo doen moslims anno 2015 dat. Maar dat neemt niet weg dat Kamel Daoud met Moussa een ongekend sterke roman heeft geschreven. Een aanklacht aan het adres van de grote schrijver die niet eens de moeite nam de Arabier een naam, al waren het maar initialen, te geven. Eigenlijk kun je vanaf dit moment De vreemdeling niet meer lezen zonder ook meteen deze Moussa te lezen. De oorspronkelijke titel luidt niet voor niets: Meursault, contre-enquête.

Kamel Daoud is een schrijver van prachtige taal, evocatief bijna. Zoals wanneer hij schrijft: “Dit verhaal heeft dus geen geografie, alles gebeurt op de drie grote plaatsen van dit land: de stad – die stad of een andere; de bergen – waar je je terugtrekt als je wordt aangevallen of een oorlog wilt voeren; en het dorp, waar iedereen vandaan komt. Iedereen wil een vrouw uit het dorp en een hoer uit de stad”. Een schrijver waar je meer van wilt lezen, die je reikhalzend doet uitkijken naar zijn volgende boek. Als hij tenminste de tijd van leven krijgt om verder te schrijven.

 

Enno Nuy, oktober 2015

2018-10-09T15:14:44+00:00