Posoki – Stephan Komandarev
De nieuwe film van de Bulgaarse cineast Stephan Komandarev speelt zich af in een stuk of zes nachtelijke taxiritten in Sofia. Het thema van de film is de openingsscène waarin een arme sloeber door een bankdirecteur de les gelezen wordt. De bobo legt hem fijntjes uit dat hij god vertegenwoordigt in dit land en dat de wetten door en voor mensen zoals hij gemaakt wordt. De arme sloeber krijgt te horen dat hij kan slikken of stikken en o ja, je moet nu ook het dubbele betalen. Je voelt de woede en de machteloosheid van de arme sloeber opwellen en je denkt als kijker onmiddellijk “sla hem dood”…
Wij kennen Bulgarije slechts van een heel grote afstand en weten niet beter of het land is ten prooi gevallen aan intense corruptie en leegloop. Komandarev is niet bepaald positief over zijn land. Iedereen die een beetje capaciteiten en lef heeft heeft het land allang verlaten en die braindrain blijkt een structureel verschijnsel. Wat er over- en achterblijft wordt ingepikt door de slimmeriken die de wet naar hun hand weten te zetten.
Geen vrolijke film dus maar toch heb ik ervan genoten. Vanwege de wanhoopshumor van mensen die zich realiseren dat het leven hen geen vreugde of succes zal toestaan maar die er toch in slagen het hoofd boven water te houden. Vanwege de menselijkheid die sommigen, ook in barre tijden, overeind weten te houden. Vanwege de in prachtige beeldtaal vertelde verhalen, de petit histories van kleine maar soms o zo grootse mensen. Vanwege de oneindige triestheid van land en film.
De toetreding van landen als Bulgarije en Roemenië tot de EU wordt door sommigen bepleit juist omdat dat de enige manier om de diepgewortelde corruptie te beteugelen. Ik heb me in die rijen geschaard maar als je deze film ziet vraag je je af of het ooit nog goed komt met zo’n land. Toetreden tot de EU is wishful thinking. Maar wie heeft een alternatief?
In de NRC kreeg deze film slechts twee ballen en dat is onterecht en veel te laag. Je wordt niet vrolijk van deze film maar hij is zeer de moeite waard. Ik zou hem vooral aan willen bevelen aan onze minister van buitenlandse zaken die ooit Suriname als een failed state betitelde. Ik zou zeggen: Stef, ga eens in Bulgarije kijken.
Maart 2019