Herman Gordijn
Vrouwen van Herman Gordijn
Expositie Henriëtte Polakhuis Zutphen
De Amsterdammer Herman Gordijn heeft inmiddels een aanzienlijk oeuvre bij elkaar geschilderd. In het Henriëtte Polakhuis te Zutphen is een tentoonstelling opgezet met vrouwenschilderijen door de jaren heen. Een prachtige tentoonstelling overigens waar tevens een zeer verhelderende documentaire is te zien over hetgeen de schilder bezighoudt, hoe hij naar de wereld om hem heen kijkt en welke ethoden hij in zijn werk toepast.
De portretten van Herman Gordijn zijn schitterend, er zijn er slechts enkele te zien op deze expositie, merendeels potlood- of houtskooltekeningen met uitzondering van de portretten van Lida Polak en Mary Dorna die in olieverf geschilderd zijn. In deze portretten zie je het karakter, de persoonlijkheid van de vrouwen terug, althans: zonder dat je als beschouwer de geportretteerden kent, zijn het vrouwen van vlees en bloed en lijken de portretten je iets te vertellen over hun gemoedsgesteldheid en hun karakter.
Hoe anders is dat bij de laten we zeggen anonieme vrouwen van Gordijn, die veelal beeldvullend op de doeken aanwezig zijn en uit lijken te drukken wat het thema van het desbetreffende doek is. “Maison Krul”, ongetwijfeld een delicatessenzaak, laat een kolossale vrouw zien met een kopje koffie voor zich en een etageschaal met koek, taartjes en bonbons. De vrouw, compleet met donkergetinte bril gaat volledig in op al het lekkers dat bij haar op tafel staat. Niets anders dan delicatessen lijkt haar bezig te houden. Misschien dat ze nog vele vele andere karaktertrekken heeft en een avontuurlijk leven heeft geleid, misschien dat ze verschrikkelijk veel heeft meegemaakt maar op dit schilderij is zij slechts geconcentreerd op het lekkers vóór haar.
In zekere zin geldt dat ook de “Hoer met cyclamen”, een kolossale vrouw, op leeftijd inmiddels, maar kennelijk nog steeds het oudste beroep van de wereld uitoefenend. Een vrouw om bang van te worden haast, een stalen kop met dito haarbos boven een ontzagwekkende boezem en vlees, heel veel vlees. Deze hoer met cyclamen is slechts bezig met haar werk, de mannen die haar beurtelings berijden zijn (uiteraard) niet aanwezig op dit werk, ze interesseren haar ook niet, hoogstens voor zover zij klant zijn. Deze vrouw laat zich niets meer wijs maken, zo straalt zij uit. Zij kent haar wereld, zij kent haar klanten.
Gordijn schildert zijn vrouwen in zekere zin genadeloos en niets verhullend. Hij maakt de vrouwen niet mooier dan zij zijn maar ook niet lelijker. In al deze schilderijen is iedere seksuele connotatie vrijwel afwezig, de vrouwen van Gordijn zijn bepaald geen zinnebeelden van lust of erotiek. De vrouwen van Gordijn zijn mensen, vrouwen van vlees en bloed met ieder haar eigen karakter en persoonlijkheid. Intrigerend, deze vrouwen van Herman Gordijn.
Een van de fraaiste schilderijen op deze expositie vond ik “Wandeling”. Een man en een zwangere vrouw wandelen gearmd in een park. Ze komen net tevoorschijn uit het lover, het gezicht van de man nog bedekt door laaghangende takken, de vrouw kijkt van ons af. Zo krijgen we niets te zien van het karakter, de persoonlijkheid van dit aanstaande ouderpaar. Daar was het de schilder kennelijk ook niet om te doen. Hij zag twee mensen op een rustige aangename dag door het park wandelen. Dat doen mensen op mooie, rustige dagen, wandelen.
En ondanks dat dit doek niets anders dan die objectief waarneembare werkelijkheid uit lijkt te willen drukken, is het toch een fascinerend of op zijn minst intrigerend werk. Juist omdat er zo weinig aanknopingspunten zijn (een zwangere vrouw, een trouwring en een horloge) blijf je eindeloos fantaseren over de verhouding en gesprekken tussen deze beide echtelieden. Maar misschien praten ze wel nauwelijks met elkaar en lopen ze zwijgend door het park, ieder met zijn of haar eigen gedachten. Zoals gezegd, een fraaie tentoonstelling daar in Zutphen. Ik wil wel meer van deze schilder zien.
Juli 2005