Writing to Vermeer – Louis Andriessen

Regie Saskia Boddeke, Peter Greenaway
ASKO Ensemble en Schönberg Ensemble o.l.v. Reinbert de Leeuw
Kinderen Muziekschool Waterland

De grootste verrassing was wel de muziek van Andriessen. Met uitzondering van de piccolo’s in de openingsmaten vond ik de muziek werkelijk prachtig, voortdurend spannend (die celesta vond ik een vondst en met name de pianopartijen waren echt een genot om naar te luisteren), citaatrijk of à la gecomponeerd en zoals gewoonlijk door een uitstekend orkest gespeeld. Reinbert de Leeuw is inderdaad een dirigent zonder weerga, vooral het hedendaagse repertoire ligt hem als geen ander. Er werd zeer goed gezongen, vooral de scène waarin de zwangerschap de hoofdrol opeiste en de slotscènes vond ik buitengewoon fraai.

Het grote risico van Greenaway is dat zijn regie barokke trekken gaat vertonen. Dat gebeurde hier gelukkig slechts een enkele keer, dan was het toneelbeeld te vol en gebeurde er teveel tegelijkertijd. Het gesmijt met elementen, vooral vocht vond ik wel wat overdreven. Die lading melk begreep ik niet zo en het water (handlauw mag ik aannemen) werd wat erg veel, een plaspauze was wel op zijn plaats geweest. En de levende koe vond ik echt overbodig. En het gesleep met jurken van koperdraad en gesjouw met tafels heb ik evenmin begrepen. Maar voor de rest, chapeau. Een mooie voorstelling, fantastische toneeltechniek en de combinatie van muziek, zang, choreografie, beeld en band was ronduit voortreffelijk.

Maar dan de inhoud. Brieven die daadwerkelijk geschreven zijn door de vrouwen rondom Vermeer (Nou, dat blijkt dus niet te kloppen, ze zijn verzonnen door Greenaway zelf). Zijn antwoorden zijn niet bewaard gebleven of kwijt geraakt. Hier en daar een licht erotische toets (ja, ook hier): over de zoenlippen van Saskia. Maar voor het overige toch voornamelijk wat huiselijk gekeuvel en ongemakken die met lijnolie van doen hebben. De gekozen sociaal politieke gebeurtenissen lijken willekeurig gekozen en onderhouden geen enkele relatie met het leven van de vrouwen van Vermeer. Althans, zij geven er nergens blijk van iets van deze ontwikkelingen of gebeurtenissen te hebben meegekregen, ze zijn er niet door bewogen. Er was weinig psychologie in deze opera te ontdekken maar misschien heb ik wat gemist. En als je er dan naderhand op terugkijkt, lijkt het toch vooral een mooie voorstelling te zijn geweest en niet meer dan dat. Maar kom, vergeleken met de Bijbelse stukken van Strawinsky was het een verademing, in ieder opzicht. Nee je zult van mij geen lelijke dingen over deze Vermeer horen.

oktober 2000