Babel & Vos, 192 pagina´s
Nicol Ljubic (1971) is geboren in Zagreb uit een Kroatische vader en Duitse moeder. Hij woonde in Zweden, Griekenland en Rusland alvorens terecht te komen in Duitsland, waar hij actief is als schrijver-journalist. Je mag hieruit afleiden dat hij de Balkanoorlog niet van nabij heeft meegemaakt, in ieder geval niet als slachtoffer. Zijn eerste roman Zeezwijgen gaat over een man, Robert, die net als hijzelf de oorlog niet meemaakte maar elders, in Duitsland verbleef. De handeling speelt zich geruime tijd na de Balkanoorlog af. Hij wordt verliefd op de Servische Ana, die germanistiek studeert in Berlijn. Op zekere dag dringt tot hem door dat de vader van Ana op verdenking van oorlogsmisdaden gevangen zit in Scheveningen en door het Internationaal Strafhof wordt berecht. De nog prille relatie blijkt (vooralsnog) niet bestand tegen deze indringende omstandigheid. Robert bezoekt het tribunaal en volgt een deel van de berechting van Ana’s vader. Wat er precies is gebeurd, die dramatische nacht in Visegrad, toen meer dan veertig moslims – voornamelijk vrouwen en kinderen – werden opgesloten in een huis dat vervolgens in brand werd gestoken, komen we niet te weten. Evenmin worden we gewaar welke rol Ana’s vader precies heeft gespeeld in dat afschuwelijke drama en evenmin komen we te weten of Ana zelf slachtoffer is geweest van een traumatiserende oorlogservaring. Het heeft er alle schijn van.
Maar waar het de schrijver hier om ging is te laten zien hoe een oorlog twintig jaar na dato mensen nog volledig ion hun greep heeft en levens beïnvloedt, beslissend beïnvloedt. Hij doet dat voornamelijk aan de hand van fragmenten van gesprekken tussen de geliefden met af en toe hier en daar korte toelichtingen en aan de hand van de ondervraging van de verdachte en opgeroepen getuigen door de aanklager en de verdediging. Met name die ondervragingen werpen een sinister licht op de dramatische gebeurtenis destijds in Visegrad. Hoe mensen, die toch decennia lang goed samenwonende en samenwerkende burgers waren elkaar opeens naar het leven kunnen staan, is een fenomeen dat moeilijk te bevatten blijkt, telkens weer. Je ervaart dat bij het lezen over de tweede wereldoorlog en bij deze Balkanoorlog is het al niet anders.
Goed geschreven, indringend en intens droevig. Niet voor niets dat deze roman literaire prijzen in de wacht sleepte en genomineerd werd voor de Duitse Buchpreis 2010.
Enno Nuy
augustus 2013