Andreï Makine, geboren in 1958, studeerde letteren in Moskou en woont sinds 1987 in Frankrijk. Hij schrijft in het Frans maar is onmiskenbaar een Russisch schrijver. Een groot Russisch schrijver, wat mij betreft.
Na het schitterende De aarde en hemel van Jacques Dorme las ik De vrouw die wachtte. Ook nu weer een roman over de onvoorstelbare inbreuk van een oorlog op een samenleving, een roman over de genadeloosheid van de geschiedenis, de volstrekte onderworpenheid van het individu.
Ook maar iets schrijven over de inhoud en het plot van deze roman zou de nieuwe lezer teveel beroven van teveel moois. Maar de wijze waarop Makine een mens, in dit geval de vrouw die wachtte, weet te portretteren is onnavolgbaar mooi; in simpele bewoordingen en vaak korte zinnen ontstaat een ontroerend beeld van een hartveroverende vrouw. Sensualiteit en erotiek zijn voortdurend aanwezig maar worden op een hoge uitzondering na nergens expliciet gemaakt.
Het individu mag dan onderworpen zijn aan de ongenaakbare geschiedenis van de mensheid, dat neemt niet weg dat dat onderworpen individu een geweldige kracht kan uitstralen. Ook Vera, de hoofdpersoon in deze roman, heeft niets in te brengen tegen het wrede lot maar tegelijkertijd is ze het toonbeeld van onverzettelijkheid en houdt zij tegen de stroom in, tegen beter weten in vast aan haar dromen en idealen. En ondanks haar ‘magere’ persoonlijke bestaan straalt zij een enorme warmte uit naar vooral de vergeten en genegeerde medemens. Onvergetelijk is de scène waarin beschreven wordt hoe een lotgenote van Vera diep in het bos haar leven leidt en de wijze waarop Vera haar aan de vergetelheid onttrekt.
De vrouw die wachtte is een sprookje, een onvergetelijk mooi sprookje ook al stemt het je vaak verdrietig. Waarom de Nederlandse uitgever ervoor koos op de voorflap van de roman een foto van een vrouwengezicht te plaatsen is me niet duidelijk; misschien dat de originele Franse roman dezelfde illustratie gebruikte. Feit is wel dat de foto perfect lijkt te passen bij de hoofdpersoon Vera. Maar overbodig is de foto zeker, het schrijverschap van Makine is zodanig krachtig en beeldend dat de foto of illustratie niets toevoegt. Maar wat zou het, ze doet gelukkig ook niets af aan deze schitterende roman.
Enno Nuy
Januari 2005