Mysliwski, Wieslaw – Steen op steen

Querido, 524 pagina’s

 

Van deze veel bekroonde Poolse schrijver las ik eerder Over het doppen van bonen, een onvergetelijk mooie vertelling. Onlangs verscheen dit Steen op steen in vertaling, een magistraal boek, geschreven vanuit het perspectief van Szymek, de tweede zoon van een arme Poolse boer. Deze vertelling speelt zich af ergens tussen de jaren dertig en zestig van de vorige eeuw, het tijdperk waarin het paard langzaam maar zeker wordt vervangen door de tractor, waarin ook in Polen langzaam maar zeker een wegennet wordt aangelegd, de tweede wereldoorlog voorbij komt, de aantrekkingskracht van de grote stad toeneemt en schoorvoetend het moderne leven tot ontwikkeling komt.

Onze held, want tegen wil en dank is hij in ieder geval mijn held geworden, is beurtelings rokkenjager en vechtersbaas, boer, kapper, huzaar, ambtenaar maar bovenal zoon en in de allerlaatste ontroerende episode, broer. Szymek is slim genoeg maar niet leergierig, weten maakt een mens niet gelukkig, vindt hij, het leven is de baas, net als de dood, je hebt er niets over te zeggen. Hoe het ook zij, Szymek koestert geen materiƫle ambities, dromen heeft hij wel. Prachtig en ontroerend is zijn schuchtere liefdegeschiedenis met een vrouwelijke collega op het gemeentehuis. Ook al zijn andere erotische escapades zijn een genot om te lezen.

Mysliwski is een rasverteller, het is bewonderenswaardig hoe hij de wereld van Szymek tot leven weet te brengen, hoe goed hij het tijdsbeeld weet te treffen en hoe diep hij in de ziel van de mens, van in ieder geval deze boerenmensen, weet door te dringen. De schrijver houdt van zijn personages zonder dat hem dat verhindert onopgesmukt over hen te vertellen. Szymek is niet enkel de man die Mysliwski wilde dat hij was, Szymek is zoals hij is, zoals het leven hem gemaakt heeft, Mysliwski schreef het op.

Deze vertelling staat vol met onvergetelijke en vaak hilarische passages met als absoluut hoogtepunt een vechtpartij op een plaatselijke kermis. Maar ook talloze andere anekdotes en avonturen zijn schitterend beschreven door de droge humor waarvan Mysliwski zich bedient. En langzaam maar zeker dringt tot je door dat je een magistraal boek aan het lezen bent, waarvan de levenslessen van Szymek voor ieder mens stof tot nadenken bieden.

Kon je je bij Over het doppen van bonen afvragen of iemand ooit zo’n fenomenaal geheugen kon hebben als de hoofdpersoon uit die vertelling, in Steen op steen laat Mysliwski verschillende figuren als de burgemeester, de hoer en de pastoor onnavolgbaar mooie of indrukwekkende monologen afsteken. Het zal niet vaak voorkomen dat zoveel mensen, ook al is hun taal soms simpel, zo welbespraakt over hun leven kunnen vertellen. Wat mij betreft is dit evenwel geen punt van kritiek. Wat een geweldige schrijver is deze Mysliwski, ik hoop dat hij nog veel meer geschreven heeft en dat dat allemaal vertaald wordt.

 

Enno Nuy

augustus 2012